แนวคิดการกินแบบ Intermittent Fasting (IF) ซึ่งเป็นการจัดระยะเวลาการกินอาหารเพื่อควบคุมน้ำหนักและสุขภาพ กำลังได้รับความนิยมในปัจจุบัน แต่หากย้อนกลับไปในยุคพุทธกาล พระพุทธเจ้าทรงสอนเรื่องการฉันอาหารเพียงมื้อเดียวในแต่ละวัน หรือที่เรียกว่า "เอกาสนิกัง" เพื่อส่งเสริมความเรียบง่ายและสติในการดำเนินชีวิต แนวทางนี้ไม่เพียงช่วยในการลดน้ำหนัก แต่ยังสะท้อนถึงการคิดเชิงระบบที่มีรากฐานในพุทธศาสนา
.
ในสมัยพุทธกาล พระภิกษุและสามเณรยึดหลักการฉันอาหารวันละมื้อเดียวในช่วงก่อนเที่ยง ตามพระวินัยที่พระพุทธเจ้าทรงวางไว้ การฉันมื้อเดียวนั้นช่วยให้เกิดสมาธิ สติ และความพอเพียง ช่วยลดความอยากในรสชาติอาหาร และฝึกสติในทุกคำที่กิน และยังไม่ต้องแบกรับภาระการย่อยอาหารตลอดวัน จึงส่งผลดีต่อสุขภาพโดยรวม เมื่อร่างกายไม่ยุ่งเกี่ยวกับการย่อยอาหารหรือความอยากในมื้อถัดไป จิตใจจะสงบและพร้อมสำหรับการฝึกสมาธิ
.
พระพุทธเจ้าทรงปฏิบัติหลากหลายวิธีในช่วงแสวงหาความจริง รวมถึงการอดอาหารอย่างหนักในช่วงปฏิบัติทุกกรกิริยา (การทรมานตนเอง) พระองค์ทรงพบว่าการกินมากเกินไปทำให้เกิดความเกียจคร้าน ในขณะที่การอดอาหารอย่างสุดโต่งทำให้ร่างกายอ่อนแอเกินกว่าจะปฏิบัติธรรมได้อย่างเต็มที่
.
หลักการกินมื้อเดียวนี้คล้ายกับแนวทาง IF ที่นิยมในปัจจุบัน เช่น การอดอาหาร 16 ชั่วโมง และกินอาหารในช่วงเวลา 8 ชั่วโมง (16/8) ซึ่งได้รับการพิสูจน์ว่าช่วยลดน้ำหนัก ปรับสมดุลน้ำตาลในเลือด และส่งเสริมสุขภาพโดยรวม
.
เหตุผลที่การกินมื้อเดียวดีต่อสุขภาพ (ตามวิทยาศาสตร์)
- กระตุ้นการเข้าสู่ภาวะคีโตซีส (Ketosis) การกินมื้อเดียวช่วยให้ร่างกายมีเวลาย่อยสลายพลังงานจากไขมัน เมื่อไม่มีอาหารใหม่เข้าสู่ร่างกาย ร่างกายจะเผาผลาญไขมันเก็บไว้ ส่งผลให้ลดน้ำหนักได้อย่างมีประสิทธิภาพ

- ลดการอักเสบในร่างกาย การอดอาหารช่วยลดกระบวนการอักเสบ ซึ่งเกี่ยวข้องกับโรคเรื้อรัง เช่น โรคเบาหวาน โรคหัวใจ และโรคสมองเสื่อม

- ส่งเสริมการซ่อมแซมเซลล์ (Autophagy) การอดอาหารระยะหนึ่งช่วย
กระตุ้นกระบวนการทำความสะอาดเซลล์เก่าหรือเสียหายในร่างกาย ช่วยลดความเสี่ยงของโรคมะเร็งและชะลอวัย

- ปรับสมดุลน้ำตาลในเลือด การกินมื้อเดียวช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดและเพิ่มความไวของอินซูลิน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการป้องกันโรคเบาหวาน

- ช่วยลดความอยากอาหารจุกจิก เมื่อร่างกายปรับตัวต่อการกินมื้อเดียว จะลดความอยากอาหารที่ไม่จำเป็น และช่วยสร้างวินัยในการกิน
.
การที่พระพุทธเจ้าทรงค้นพบว่าการกินมื้อเดียวเป็นสิ่งที่ดี เป็นผลจากการสังเกตและประสบการณ์ส่วนตัว รวมถึงความเข้าใจที่ลึกซึ้งในธรรมชาติของมนุษย์ แนวคิดนี้ไม่เพียงช่วยสร้างสุขภาพกายและใจในยุคพุทธกาล แต่ยังมีความล้ำหน้าที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันของเราในปัจจุบันได้อย่างมีประสิทธิภาพ การกินมื้อเดียวจึงเป็นมากกว่าการปฏิบัติธรรม แต่เป็นเครื่องมือในการสร้างสมดุลของชีวิตที่ล้ำค่าตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน