ว่ากันว่าการเรียกคนที่ก่อนจะบวชว่า นาค นั่นก็เพราะเป็นการให้เกียรติและระลึกถึง เพราะในอดีต เคยมีนาคตนนึง อยากบวชมากเพราะเบื่อในชาติกำเนิดการเป็นนาค จึงคิดว่าการได้บวชนั้นจะทำให้ได้เป็นมนุษย์ได้เร็วขึ้น จึงแปลงกายเป็นมนุษย์ได้แล้วมาขอบวช พระพุทธเจ้าพระองค์เห็นด้วยญาณทัสสนะว่าเป็นนาคแปลงมา พระองค์จึงห้ามว่าบวชไม่ได้ จะบวชได้ ต้องเป็นเฉพาะมนุษย์เท่านั้น
.
ด้วยเหตุนี้ พระผู้มีพระภาครับสั่งให้ประชุมภิกษุสงฆ์ ได้ทรงประทาน พระพุทธโธวาท นี้แก่นาคนั้นว่า “พวกเจ้าเป็นนาคมีความไม่งอกงามในธรรมวินัยนี้เป็นธรรมดา ไปเถิดเจ้านาค จงไปรักษาอุโบสถในวันที่ ๑๔ที่ ๑๕ และที่ ๘ แห่งปักษ์นั้นแหละ ด้วยวิธีนี้เจ้าจักพ้นจากกำเนิดนาค และจักกลับได้อัตภาพเป็นมนุษย์เร็วพลัน” ครั้นนาคนั้นได้ทราบว่า ตนมีความไม่งอกงามในพระธรรมวินัยนี้เป็นธรรมดาก็เสียใจหลั่งน้ำตา ส่งเสียงดังแล้วหลีกไป
.
หากมาดูคำแปลบทขานนาคก่อนบวชเป็นพระแล้ว ก็มีการย้ำถามในคำถามที่ว่า “มนุษย์โสสิ๊” แปลความว่า เธอเป็นมนุษย์ใช่ไหม ? ซึ่งต่างก็เป็นที่พูดถึงกันว่าที่ต้องมีการถามย้ำเพราะกลัวว่าจะมีนาคหรือมีอะไรที่ไม่ใช่มนุษย์มาขอบวชอีก
.
แต่หากมองในอีกแง่นึง “มนุษย์” ที่หมายถึงนั่นก็คือ มนุษย์ที่รู้จักผิดชอบ มีใจสูงด้วยคุณธรรม สูงด้วยประการความดีต่างๆ สูงด้วยศีล ด้วยความเพียร ด้วยความประพฤติอันประเสริฐ แล้วละเว้นในสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ นี้คือความหมายของมนุษย์ และเป็น มนุษย์ที่แท้จริง ดังบทกลอนของท่านอ.พุทธทาส ภิกขุ
.
เป็นมนุษย์ เป็นได้ เพราะใจสูง
เหมือนหนึ่งยูง มีดี ที่แววขน.
ถ้าใจต่ำ เป็นได้ แต่เพียงคน
ย่อมเสียที ที่ตน ได้เกิดมา.
.
ใจสะอาด ใจสว่าง ใจสงบ
ถ้ามีครบ ควรเรียก มนุสสา
เพราะทำถูก พูดถูก ทุกเวลา
เปรมปรีดา คืนวัน ศุขสันติ์จริง.
.
ใจสกปรก มืดมัว และร้อนเร่า
ใครมีเข้า ควรเรียก ว่าผีสิง
เพราะพูดผิด ทำผิด จิตประวิง
แต่ในสิ่ง นำตัว กลั้วอบาย.
.
คิดดูเถิด ถ้าใคร ไม่อยากตก
จงรีบยก ใจตน รีบขวนขวาย
ให้ใจสูง เสียได้ ก่อนตัวตาย
ก็สมหมาย ที่เกิดมา; อย่าเชือน เอย ฯ
